-
Angelman syndroom
Ik heb even getwijfeld of ik het zou posten, maar ik doe het wel want bij mij op de hogeschool zou het punten kunnen kosten:
In de video over het Angelman syndroom wordt er volgens mij iets fout gezegd wanneer het gaat over de uniparentale disomie. Op minuut 3:02 zegt Monique: “Wanneer de zaadcel met twee chromosomen 15 wordt bevrucht door een normale eicel, is er een totaal van drie chromosomen 15.”
Tenzij ik me vergis, zijn het de zaadcellen die een eicel bevruchten, en niet omgekeerd.
Dat foutje wordt ook overgenomen in de toets bij het antwoord op vraag 3:
Goed
Bij een uniparentale disomie zijn er twee chromosomen van één en dezelfde ouder. Bij het Angelman syndroom zijn dit twee chromosomen 15 van vader. Op beide paternale chromosomen zitten methylgroepen in delen van de hersenen aan het UBE3A-gen gekoppeld, waardoor deze regio onleesbaar is. Het ontbreken van dit UBE3A-gen in de hersenen leidt tot het Angelman syndroom. Er gaat in dit geval tijdens de vorming van de zaadcel wat mis in de verdeling van de chromosomen, wat we een non-disjunctie noemen. Er wordt 1 zaadcel gevormd met twee exemplaren van chromosoom 15 en 1 zaadcel zonder chromosoom 15. Wanneer de zaadcel met twee chromosomen 15 wordt bevrucht door een normale eicel, is er een totaal van 3 chromosomen 15. Omdat dit niet te overleven is, moet er bij de verdere deling 1 chromosoom 15 verloren gaan. Wanneer dit chromosoom 15 van moeder is, is het eindresultaat in de lichaamscellen 2 paternale chromosomen 15, oftewel een uniparentale disomie.
Ik heb ook nog een vraagje over het zelfde onderwerp. Monique zegt dat de aanwezigheid van drie chromosomen 15 niet overleefbaar is, en dat één van de drie chromosomen moet verdwijnen bij de verdere celdeling. En dat, wanneer dat het maternale chromosoom is, er twee parentale chromosomen 15 overblijven.
Hoe verdwijnt dat (maternale) chromosoom tijdens de verdere celdeling?
-
2 Replies
-
Scherp @roelvanhofstraeten , ik geef je melding door aan Danielle, dan kan zij er even naar kijken. Zoals je weet is ze met zwangerschapsverlof op dit moment, dus duurt het iets langer dan je gewend bent :).
-
Thanks voor je feedback, en helemaal mee eens! In de video kan ik dat helaas niet meer aanpassen, maar de vraag heb ik meteen even aangepast.
Wat betreft het verdwijnen van een 3e chromosoom 15: Embryologie is een magische en superinteressante wereld!
Een trisomie geeft zoveel afwijkingen bij een embryo dat dit niet overleefbaar is en dus leidt tot een miskraam (behalve bij chromosomen 21, 13 en 18). Vandaar dat een trisomie 15 niet in levende kinderen gezien wordt. Als een celdeling (van een trisomie 15 cel) opnieuw in de fout gaat, dan wordt het verhaal anders. In de mitose kan er namelijk een ongelijke verdeling optreden, waarbij 1 cel bijvoorbeeld 2 chromosomen 15 meekrijgt en de andere cel 1 chromosoom 15 meekrijgt, dan heeft de cellijn met 2 chromosomen 15 kans om wél uit te groeien tot een mens. Dit wordt ook wel het ’embryonaal correctiemechanisme’ genoemd. Dus bij een embryo met trisomie 15 kunnen er twee dingen gebeuren:
1- Er vindt géén correctie plaats, er komt een miskraam. Elke afwijking in aantal chromosomen (dus o.a. 45 of 47 chromosomen ipv de normale 46) heet aneuploidy, en dat is de belangrijkste oorzaak van miskramen.
2- Er vindt wél correctie plaats: De cellijn met 2 chromosomen 15 kan zich doorontwikkelen tot een levendgeboren kindje. Maar er is een kans dat beide chromosomen 15 van 1 ouder komen: een uniparenterale disomie.
Dus eigenlijk heel erg interessant 🙂 Dit embryonaal correctiemechanisme kan overigens ook leiden tot mosaicisme: een deel van het weefsel heeft wel trisomie, het andere deel niet. Als het deel dat trisomie 15 klein genoeg is in het lichaam, dan kan het alsnog een levend kindje worden. Hier is nog een interessant artikel uti 1992 (oldschool!) dat een mosaicisme beschrijft waarbij de placenta wél trisomie 15 had, maar het kindje een uniparenterale disomie (en dus bewijs dat er correctie heeft plaatsgevonden) : https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1682578/pdf/ajhg00077-0203.pdf
Volgens dit artikel heeft maarliefst 1 op de 2000 mensen uniparenterale disomie. Niet iedereen zal hier iets van merken: Bij de meeste chromosomen heeft dit namelijk geen consequenties (=het maakt niet uit dat de chromosomen van 1 ouder komen, zolang je maar 2 kopieen hebt) : https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6848996/
Log in to reply.
